Dysbioza

Dysbioza to zaburzenie jakościowe, ilościowe i funkcjonalne dotyczące mikroorganizmów jelitowych.

Wiele czynników żywieniowych może prowadzić do zaburzenia składu mikroflory jelitowej i wywoływać dysbiozę. Najważniejsze to dieta bogatotłuszczowa, wysokobiałkowa oraz uboga w błonnik pokarmowy.

Typowa tak zwana dieta zachodnia, bogata w tłuszcz i cukier, bardzo szybko prowadzi do zaburzenia składu mikroflory jelitowej.

Inne przyczyny dysbiozy to, między innymi, przyjmowanie antybiotyków, niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz inhibitorów pompy protonowej.

Dysbioza wpływa na układy immunologiczny i hormonalny, stabilność energetyczną organizmu oraz metabolizm lipidów. Ponadto prowadzi do zaburzenia prawidłowej struktury i funkcji bariery jelitowej, której uszkodzenie może spowodować przenikanie mikroorganizmów do organizmu i wywołać przewlekły stan zapalny.

Schorzenia takie, jak zaparcia, biegunki, wzdęcia i niestrawność mogą być powodowane przez florę patogenną.

 Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki w walce z dysbiozą

 Probiotyki to żywe drobnoustroje, które podawane w odpowiednich ilościach wywierają korzystne skutki zdrowotne. Są to mikroorganizmy, głównie bakterie kwasu mlekowego, mogące zasiedlać różne środowiska, w tym organizm człowieka. Probiotyk może mieć w swym składzie pojedyncze szczepy bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus spp., Streptococcus spp.), szczepy drożdży (Saccharomyces spp.), kultury pleśni (Aspergillus spp.) lub też bakterie kwasu mlekowego łącznie z wyselekcjonowanymi szczepami drożdżowymi. Wpływają one pozytywnie na czas pasażu jelitowego i zapewniają właściwy rozwój mikroflory zasiedlającej organizm.

 Wskazane jest aby probiotyk był odporny na kwaśne działanie pH soku żołądkowego, sole kwasów żółciowych i enzymy trawienne. Nie powinien wykazywać właściwości patogennych lub toksycznych, a pożądane byłoby, aby wykazywał antagonistyczną aktywność w stosunku do szkodliwych bakterii przewodu pokarmowego, posiadał zdolność przytwierdzania się do powierzchni i kolonizacji jelita grubego, wytwarzał substancje antybakteryjne, miał stabilność genetyczną.

 Bakterie probiotyczne występują przede wszystkim w łatwo dostępnych fermentowanych produktach mlecznych oraz kiszonych warzywach i owocach. Nadają produktom specyficzny smak i zapach, a także chronią je przed rozwojem szkodliwych mikroorganizmów.

 Prebiotyki to nietrawione składniki żywności, selektywnie pobudzające wzrost lub aktywność jednego lub określonej liczby rodzajów bakterii w okrężnicy, korzystnie wpływających na zdrowie gospodarza.

Prebiotyki mogą być wprowadzone sztucznie do żywności w celu poprawienia wartości odżywczej i zdrowotnej, np. inulina, fruktooligosacharydy, laktuloza, czy pochodne galaktozy i beta-glukanów. Są one pożywką dla probiotyków, stymulują ich wzrost i w przeciwieństwie do nich, nie ma w ich składzie mikroorganizmów.

Prebiotyki powinny obniżać pH treści pokarmowej, nie powinny ulegać hydrolizie ani wchłanianiu przez przewód pokarmowy. Ich zadaniem jest również stymulowanie wzrostu bakterii fermentacji mlekowej i hamowanie działalności szkodliwej mikroflory jelitowej.

W badaniach nad rakiem jelita grubego i odbytnicy wykazano, że rzadziej występują one u osób często spożywających warzywa i owoce.

 Prebiotyki naturalnie występują w ponad 36 000 produktów pochodzenia roślinnego, m. in. w czosnku (9-16%), cykorii (13-20%), karczochach (15-20%), szparagach (10-15%),cebuli (2-6%), pszenicy (1-4%) czy bananach (0,3-0,7%).

Jednym z najbardziej efektywnych prebiotyków jest inulina.

Związek ten jest gromadzony głównie w podziemnych organach spichrzowych (korzenie, bulwy, kłącza) niektórych roślin.

Duże ilości tego związku akumuluje słonecznik bulwiasty, cykoria korzeniowa, oman wielki, wężymord czarny korzeń, mniszek pospolity, kozibród porolistny, salsefia, łopian większy. W mniejszych ilościach występuje także w karczochach, pszenicy, czosnku, cebuli, porze, dalii, bananach.

 Kombinacja pre- i probiotyku nazywana jest synbiotykiem i wykazuje efekt synergistyczny. Synbiotyki wpływają na rozwój pożytecznej mikroflory jelitowej wskutek pobudzania probiotyków prebiotykami, hamują także rozwój patogennej flory bakteryjnej jelit.

Synbiotyki przyczyniają się do zmniejszenia stężenia niepożądanych metabolitów w organizmie, unieczynnienia nitrozoamin i substancji kancerogennych, a także przeciwdziałają procesom gnilnym w jelitach oraz zapobiegają zaparciom i biegunkom o różnej etiologii.

Mojka (2014) podaje następujące dostępne na rynku preparaty:

Trilac, Acidolac, Dicoflor - probiotyki

Beneflora i Lactoseven - synbiotyki

 

Bibliografia

Marlicz, W., Ostrowska, L., Łoniewski, I. (2013). Flora bakteryjna jelit i jej potencjalny związek z otyłością. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii, 9(1), 20-28.

Mojka, K. (2014). Probiotyki, prebiotyki i synbiotyki–charakterystyka i funkcje. Probl. Hig. Epidemiol, 95, 541-549.

Kiełtyka-Dadasiewicz, A., Sawicka, B., Bienia, B., Krochmal-Marczak, B. (2013). Inulina–źródła, metabolizm i znaczenie użytkowe.