Białko C-reaktywne

 Białko C-reaktywne (CRP;ang. C-reactive protein) postrzega się obecnie nie tylko jako marker procesu zapalnego. 

Wiele uwagi poświęca się jego bezpośredniej roli w rozwoju miażdżycy. Z chwilą wdrożenia czułych metod oznaczania CRP, białko to stało się użytecznym markerem do oceny ryzyka chorób naczyń. Stężenie CRP, które znacząco wzrasta np. w ostrych zespołach wieńcowych, ma wartość prognostyczną w ocenie ryzyka chorób serca czy udarów nie tylko u pacjentów z chorobami naczyń, ale także u pozornie zdrowych osób. Mechanizmy molekularne działania CRP w ustroju jako mediatora reakcji zapalnej i powstawania zakrzepów nie są dobrze poznane.

 Synteza białka C-reaktywnego odbywa się przede wszystkim w wątrobie w odpowiedzi na czynniki prozapalne. Białko C-reaktywne to jedno z najważniejszych białek ostrej fazy, którego stężenie we krwi może wzrosnąć nawet 1000-krotnie w ciągu 24–72 godzin w czasie zapalenia. Główną biologiczną rolą CRP jest uczestnictwo w odpowiedzi immunologicznej organizmu.

Miażdżyca jest stanem chronicznego zapalenia na skutek uszkodzenia śródbłonka naczyniowego. Wczesne zmiany miażdżycowe związane z pojawianiem się w ścianach tętnic nacieków tłuszczowych prowadzą ostatecznie do utworzenia blaszki miażdżycowej. Proces powstawania blaszki miażdżycowej jest złożony i opiera się na oddziaływaniach komórek śródbłonka, cytokin oraz komórek krwi. Obecnie sądzi się, że białko C-reaktywne aktywnie uczestniczy w tym procesie.

Oznaczanie stężenia hs-CRP (ang, high sensitivity C-reactive protein) testem wysokiej czułości stanowi obecnie metodę umożliwiającą szacowanie ryzyka zawału mięśnia sercowego, udaru czy też choroby tętnic obwodowych. Osoby mające podwyższony poziom CRP w osoczu obarczone są około 2-krotnie wyższym ryzykiem udaru lub choroby naczyń obwodowych oraz około 3-krotnie wyższym ryzykiem zawału serca. Zależność między podwyższonym poziomem CRP, a zwiększonym ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej utrzymuje się nawet przy prawidłowym profilu lipidowym.

Zgodnie z wytycznymi Mayo Clinic (Rochester, USA), u osób zdrowych wartość CRP oznaczana testem standardowym, powinna być niższa niż 10 mg/L. Podwyższenie tego poziomu może świadczyć o infekcjach lub innych chronicznych schorzeniach (reumatoidalne zapalenie stawów, wrzodziejące zapalenie jelita, toczeń), które należy niezwłocznie zdiagnozować. W aptekach dostępne są testy do samodzielnego diagnozowania stężenia CRP w warunkach domowych. Są to testy, które wyłącznie pomocne są w diagnozowaniu infekcji i stanów zapalnych.

CRP oznaczane może być także testem wysokiej czułości (hs-CRP) w celu określenia ryzyka wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych. W interpretacji wyników przyjmuje się:

poziom prawidłowy – hs-CRP <0,3 mg/L

niskie ryzyko –hs-CRP <2,0 mg/L

wysokie ryzyko – hs-CRP >2,0 mg/L

Przy interpretacji wyników zawsze należy się upewnić, jakim testem oznaczane było stężenie CRP. Testem standardowym, czy o wysokiej czułość (hs-CRP).

Zgodnie z najnowszymi wynikami badań, podwyższony poziom hs-CRP zwiększa ryzyko wystąpienia złamań osteoporotycznych.

 Źródło:

Boncler, M., Luzak, B., Watała, C. (2006). Znaczenie białka C-reaktywnego w patofizjologii miażdżycy. Postępy Hig Med Dosw.(online), 60, 538-546.

 H Mun, B Liu, T H A Pham, Q Wu (2020) C-reactive protein and fracture risk: an updated systematic review and meta-analysis of cohort studies through the use of both frequentist and Bayesian approaches. Osteoporos Int . 2020 Sep 15. doi: 10.1007/s00198-020-05623-6.